GODE BODÉWADMIK
Peoples’ of the Three Fires—-Nswé Énaskwenéjek Bémadsejek..
Ode ggéte yajmownenan Bodéwadmi éajmegwset gapinténdek ode kiywonan mine
zhechkéwen—
madmowen, mishkwoswen mine édbanawat jak she gégo bémadsimgek ga wje
zhabwiwat gwij Bodéwadminanek mine ga wje mno majishkawat…
Bodéwadmik.
Bnewi shna Bodéwadmik byé she kgéndagwsik ékewabdemwat i shkwedé.
Kgish mingomen ode éwi épaméndmego mine éwi kewabdemgo énakwnek i shkwedé.
Mégwétsek shna ébmosémgek bmadsewen ode gbyé zhechkémen.
Kgi wij msénmomen géga she nasap zhechkéwen, ézheshmowen mine géte yajmownen
Gode gé winwa Wjibwék mine Odawak. Isha gode ga she nswabéwsewat, Nswé
Énaskwenéjek Bémadsejek.
Oje Bodéwadmi gimanye éwi kewabdek i shkwedé. Gode gé winwa Odawak éwi
Kewabdemwat ode shna ashtongen. O wje Wjibwé éwi kewabdemwat ode géte
Zhechkéwen gi she minaye.
The Great Migration.
Ode Bodéwadmi naké Neshnabé ga wje kche bmosét.
Ode Géte Bodéwadmi ina Bémadzeniyek,
Our great Potawatomi Nation,
Mine ni ina wémowen
And our National Language.
Bnewi shna gi Bodéwadmik gi manék ngoji na nishwabtek shech nyanen segos gi yawik.
Ngoji na nswéo wabtek midaswak kiwések ode Ki ga je ték gde odanmenanen shi kche
Mbesen éje ték.
Nenwék ménsabek shna gishe kgénmegomen.
Énibek pi i 1632-1634 gnebech Neshnabék gi wabmewan Jean Nicolet, o ngot
Wémtegoshi, éje wi o gipa ndene’an wa je ashtongéwat gode Wémtegoshik shi
Wéj bgeshmok wje igwan she kche Mbesnak.
Ije géwi ode pi Neshnabék nekmek égi pabmadsewat mine égi wépnshonadégwsewat.
Jak shna békanek gi ne yawen.
Égi widokwawat node Kchemokmanen wa je ashtonmadwat na gégo.
Éje shna gégpi égi ne panmotwaygo gi Kchemokmanek jayék shna ode she ashtongen.
Kgi wij ga botwémen émigatéwat.
Ije na mina winwa éne mno majishkawat égi bgej wébnegoygo.
Iw je égi wéb nshonajkeseygo.
Nekmek shna gishenashagomen.
I yé i ga wje byéwat ibe Kche gaminak gode Neshnabék.
Hau, Mégwa ode Kche bmoséwen ga je zhechkéwat gode Neshnabék.
O wje Neshnabé gi bsedwawan o wse gapayajmot égi wjektémwat ni
wde odanmewan ga tégen shi kche gmik. Wéjmokék wjeyigwan ode
gdekimnan. Ije shna wébawnetwat wej bgeshmok wjeyigwan.
Éndenemowat na wa je dawat. Ije gi Bodéwadmik, Odawak, mine Wjebwék
Wéjbgeshmok égi she nodegwséwat. Ije mine Wéjgzhaték wika she shi é i dogma i
Lake Michigan (Kche Mishigami) ga je wshegéwat gi wje Bémadsejek shi éje ték
Ni kche mbesen, bnewi shna byé nwatotmonawa iw se ga byé ishwé bsewat shi égi
byé nodegwséwat. Jak she ngemownen, yajmowen mine mesnebyégatek gi yapjech
gadé ode éyaj jegaték.
Onwé she gagish bgemodégwseyak, pené shna ngoji ngi pamadsemen.
Éje mno giwséwnegék ngi zhyamen mine noj Wéj gzgaték wjeyigwan
Bgwejbsheke éndowabmeget.
Wasé she bmeséwen….
1600 égi yawek Bodéwadmik gidneswek Wéjksenyak wjeyigwan ode Mishigami
(Michigan). Gode je Ontario (Wgemakwékiwen) Neshnabék, wadokwajek ni
Wémtegoshiyen gi ndo mkemgomen gde odananen. 1630 ewéb yawek égi wéb
wjektemgo gadnesgo. Ashi je she anjimen Wéjbgeshmok wjeyigwan i Lake Michigan,
(Kche Mishigami) nash sheshi Wéjksenyak Wisconsin. (Oshekanseng)
1665 égi yawek, jayék Bodéwadmik gidawék shi Wisconsins’ Door Peninsula,
(Oshekanseng Wékamigawen), Wéjmokék wjeyigwan shi Bojikwek (Green Bay) éje ték.
Weyeshi ga je dnesgo nash she 1685 éne yawek. Iw je pi gode Wémtegoshik mine Kche
Mbesiniyek (Algonquin) égi ne shewébnawét ni Iroquoisiyen néyap she shi New York.
1760 égi yawek ibe Wéjksenyak Indiana mine nanawi i Illinois gashe majishgaygo.
1807 Kchemokmanek égi wép mkemgoygo node gdekimnanen. Ije shna nishwabdek
nshech nyanoponéyawek égi ne apje gajnéwak i ke tso gaj dnesgo. Nsewi i 1834 mine
1842 Bodéwadmik égishowjegaswat ibe Wéjbgeshmok wjeyigwan i Mississippi Zibe
éshenekadék. Shkwedéniyek mine gi Ksenyaniyek éshigé winwa Council Bluffs
Wéjgzhaték mine Wéjbgeshmok shi Iowa. Gi wje mtegwaki Bodéwadmik éshi
gishowjegaswik Wéjmokék wje yigwan i Kansas.
Ngom wi gode Shishibéniyek Wéjgzhaték i Oklahoma édawat, winwa shna gimje
Gishpnedonawa i wdekimwa. Gode géwinwa Ksenyaniyek Wisconsin édneswat, mine
gode Shkwedéniyek Kansas gi shkwiwek. Mine shna anet Bodéwadmik jo gimajsik.
Éshi shna ni kche mbesen éje temgek dneswek mine shi Indiana. Éshi shna Wéjksenyak
Michigan dneswek géwinwa gi Hannahville Bodéwadmik. Ibe je Wéjksenyak Ontario,
Canada édnesjek éshi shna gi dgwe bi gaswek Walpole Island, Stoney Point First
Nations ésh nekaswat.
Mégwa she ode dpenéwen myéwés….
Éshke wépsek ni 1800’s, Bodéwadmik wde kimwa égi nénmewawat ni United States
government. Gagish je gadék i 1833 treaty moshek she gi Bodéwadmik ibe
gishenashkegaswik Wéjmokék wjeyigwan i Mssissippi.
Gi manék gi gambojek kchetene she égi bmodégwse’awat Wéjbgeshmok wjeyigwan.
Ije ode éshe gkénjegadék i Tpenéwen Myéwés. Manék Bodéwadmik gi gambowék
ét tso gishgek. Ode gésha yajmowen étownangek, gode gde msabemnanek
gitkwébjegaswék she dabyanek. Jo gi shemgosiwan mine jo mbish gi mnekwésinawa
bama she mine wane je gbeshwat.
Anet géwinwa gi shagwénmowek ngoji éwi she nodegwséwat, ishna égi swébwèwat éwi
bwa njegaswat. Anet Wéjksenyak wje yigwan gi nodegwsik Canada éshe nekadék.
Mine ge anet Mexico gi she nodegwséwék. Gode Shishibéniyek weyéni
wdenwémagnewan gi Mshkwedéniyek gi widokwawat…..
Nation to Nation…….
**Mégwétso shna gode Neshnabék mine ode United States government treaties wdetonawa.
Bodéwadmik je wshe mamo manétowat ni treaties. Jo wi ode state mine édnesgo
governments da je yajbiméwat.
Ode je 1883 treaty shegagonak, ngoji ga je shebyémego ni gdekimnanen Wéjmokék
wjeyigwan i Mississippi gatégen. 1807 je wishe pi ga wép wébnemgo nigdekimnanen.
Ije shna gapij wébnemgo gabmesémek i nishwatso nsech nyanopon. (25) Babgéji I
gdekimnan égi mkemgoygo.
Wgi dapnanawa gode gnigansimnanek mégwé tso node treaties. Iw je ganéndmowat
bwamshe jak nge toygo ode éshe bmatséygo. Nangotgen gé weye gi nigansikase.
Jo weye wéwéne gi nsetsin na tso ga she nshonatseygoygo.
Mégwa shote gdiymen…….
Ode ngom sovereign nations éyawgoyak, mamo nétem she waje mnobmadseygo,
wa je mishkwesyak mine wa je mnowiyak ébodéwadmiyak. Natso node wa je
wjitmagwsewat gode debéndagwsejek wé je majishkak ode tadiwen mine anet gégo
shna wa je shonyakeygo. Iw géshe jayék étoygo wa je mikjéwiwat gode bémadsejek
ode shkongenek mine weye wa je mikjéwit……
Ngom wi Bodéwadmik kche majishkané ni wde odanmowan. Témget gé wa je
wénpeshtowat na éwi mno bmadsewat, wa je na adsewat mine wabtawan wa je
bménjegadék ibe Citizen Potawatomi Nation Health and Wellness Center. Wéngwéndek
égi yawek gi gishjegadéwat. Ishe géwi i Penojéwgemek mine i Penojéwskongemek, ibe
penojéyek éje kewabdemwat shi. Nomye égi wzhegéwat i kche tadiwgemek ibe kche
myéwen, route 40 éshe nekadék.
Wa je mno majishkawat weshkgejek mine shna mikjéwiwen. Kékyajek éje bmengaswat
témget mine shna weshkgejek wa je mikjéwiwat mine wa je mno majishkawat. Shech
kadénon wigwamen Firelake Wellness Center wa je wjitmowygo bémadsejek.
Mine ni ina wémowen…..
And a National Language…..
Bémadsejek émsanmowat zheshmowen……
Anwe she nangotgen jo gdébwétatsimen anet kedownen éshe gigtok,
Zheshmowen je wishe témget mesénmowat Bodéwadmik, Algonquian zheshmowen
yawen géga she Wjebwémwen mine Wdawak éntakwék.
Mine gode anet Algonquian mowen éshe giktojek Gadnesjek she Wéjbgeshmok
wjeyigwan she ni Kche mbesen éje ték Menomnik, Kigaboyek, Meskwakieniyek,
Mine gi Miamniyek. Gode je gi debéndagwsejek shi nswéskwéte mine gi anet
nanawigwan Algonquianiyek shenkaswek, wa je pkangabowat gi Wéjmokék
wjeyigwan édnesjek shi kchegmik. Ji gi i ni mbesen gode anet shi gidneswek,
Wéjgzhaték wjeyigwan ga nadwésimjek Wimbyégok mjik i Wisconsin éyawek.
Mine Wéjmokék wje yigwan égi ga iroquomejek Huron Wéjksenyak wjeyigwan i
Georgian Bay gi dneswek (Mbesiniyek).
Neshnabék Wnago….
Bnewi shna égi yawek…
Wigwamen shna ngi damen, giwseyak mine shna éktegéyak shi nde odanmenanen.
Mdamnek, kwésmanen, mine séma ngi kteganamen énibek.
Édgwagék ngi giwsémen, seksi wiyas émawjetoyak. Bijbonagnen ngi yomen
égwdemojgéyak émnomek. Kwéwék gi ktegéwek épij giwséwat gi nenwek mine shna
émikanawat mig neshnabén.
Pené wi she byé kchenéndagwsik mesodanek mine shna meshomsek, jayék sheshe ode
nagotwen Gshekwsénanek, gsheshémnanek kitawsenanek,
jayék shna gi dbandik. Bojgena weye éweshayet éshe géwi nasap ga néndagwset.
Gode gé penojéyek ékenomagwsewat, Jo wi she ni wmesodanwan gi gnemakwsiwan,
jayék she shi debandagwsejek gi wdetanjegéwek….
Neshnabék Ngom…….
Ngom éshe bmadsiygo…..
Bodéwadmik dneswek shi Potawatomie County, Shawnee, Oklahoma mine jak shna
ngoji. Éskonowéjek gdeshe mikjéwimen, businesses, tadiwen mine jak shna gégo.
Manék shna makjéwitmowat wa je mno majishkaygo mine wa je mno bmadsewat
Bodéwadmik.
Wéwéne shna wigwamen ngom gde damen, dabyan gda bje’amen épamadsiygo.
Basksenen gde yowmen égiwséygo, jo wi mégwa o mtegwab. Manék shna gawséjek
mine gwedmojgéjek, jo je wishe apje éwi yojgaték i Neshnabé jiman.
Nomye shna énadagwek jo bidek gitasnon mbish mine jo kitosimen mnedo shkwedé.
Éshkem she ne wéndon éje daygo, éshna épij wshegawat…..
Anwe she gégo washe wénpenek gdetomen, abtek shna gwi nagwdomen ode gashe
Bgetnegoygo. Éwi wdetandemgo ode gashe mingoygo mine gode mnedok.
Neaseno 